Định hướng phát triển năng lực học sinh là một phương pháp giáo dục hiện đại và đang được áp dụng rộng rãi trong các trường học trên toàn thế giới. Phương pháp này nhằm tập trung vào việc phát triển các năng lực, kỹ năng và phẩm chất của học sinh, giúp học sinh trở thành những cá nhân tự tin, sáng tạo và có khả năng thích nghi với môi trường xã hội và công việc trong tương lai. Tuy nhiên, phương pháp này cũng đặt ra một số thách thức và khó khăn đối với giáo viên.
1. Giới thiệu phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
Trong đổi mới giáo dục, một trong những mục tiêu cơ bản là di chuyển từ mô hình giáo dục truyền thống, tách rời với thực tế sang một mô hình giáo dục tập trung vào việc xây dựng những người học trở thành tác nhân tích cực, khuyến khích tính sáng tạo và tính tự chủ. Việc phát triển tính tích cực, tự chủ và sáng tạo là hướng đi cần thiết trong đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương pháp giảng dạy ở trình độ tiểu học nói riêng, nhằm giúp học sinh phát triển năng lực hành động và hợp tác. Điều này cũng là một xu hướng không thể tránh khỏi trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy ở mỗi trường học.
Theo Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, đổi mới giáo dục phổ thông và dạy nghề cần tiếp tục được thực hiện mạnh mẽ bằng cách phát triển phương pháp dạy học hiện đại, khuyến khích tính tích cực, tính tự chủ và tính sáng tạo của người học. Trọng tâm là giảng dạy cách học và tư duy, khuyến khích học sinh tự học và cung cấp nền tảng để học sinh có thể cập nhật kiến thức, kỹ năng và phát triển năng lực.
Ngoài ra, cần chuyển từ hình thức giảng dạy truyền thụ một chiều sang giảng dạy về cách học, vận dụng kiến thức và phát triển năng lực và phẩm chất. Việc tăng cường học tập theo nhóm và đổi mới quan hệ thầy trò có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển các kỹ năng xã hội.
Ngoài việc học các kiến thức và kỹ năng riêng lẻ trong các môn học chuyên ngành, cần bổ sung các chủ đề học tập tích hợp liên môn để phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức tạp.
2. Thuận lợi, khó khăn khi dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
2.1. Thuận lợi
Đổi mới phương pháp dạy học mang lại nhiều lợi ích cho giáo dục hiện đại. Một trong số đó là việc sử dụng các công nghệ hiện đại như máy tính, màn hình, internet, và phần mềm giảng dạy để tăng cường tính tương tác và minh họa cho các bài học. Điều này giúp giảng viên truyền tải kiến thức một cách trực quan và dễ hiểu hơn, và đồng thời giúp các học sinh phát triển kỹ năng tin học và tương tác xã hội. Thêm vào đó, việc sử dụng các công nghệ hiện đại cũng giúp tăng cường tính tiện lợi và hiệu quả trong việc chuẩn bị, tổ chức và lưu trữ tài liệu giảng dạy, đồng thời giúp tiết kiệm thời gian và nỗ lực cho giáo viên và học sinh.
Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực mang lại nhiều lợi ích cho người học. Đối với người học, phương pháp trải nghiệm sáng tạo mang lại nhiều thuận lợi. Phương pháp này giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, khuyến khích việc khám phá, thử nghiệm trực tiếp với kiến thức để tự đưa ra phân tích và kết luận của bản thân. Khi dạy học bằng phương pháp này, giáo viên chỉ là người định hướng, hướng dẫn học sinh, còn người học đóng vai trò trung tâm. Vì vậy, phương pháp này giúp học sinh dễ dàng nắm bắt được nội dung bài học.
Phương pháp trải nghiệm sáng tạo thúc đẩy tính sáng tạo, chủ động và phát triển tư duy, kỹ năng sống và khả năng ứng dụng lý thuyết vào thực tế của học sinh. Học sinh không chỉ phát triển các góc nhìn khác nhau về sự vật hiện tượng mà còn được rèn tư duy phản biện. Những kiến thức trong sách vở cũng từ đó trở nên thú vị, hấp dẫn và kích thích tinh thần học tập.Thứ ba, phương pháp này giúp học sinh phát triển nhiều kỹ năng mềm quan trọng như: kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng thuyết trình và kỹ năng phản biện. Những kỹ năng này không chỉ hữu ích trong học tập mà còn trong cuộc sống sau này.
Học trải nghiệm sáng tạo còn giúp tạo tâm lý hào hứng, thoải mái cho việc học, khơi gợi cảm giác hứng khởi, thích thú so với phương pháp học truyền thống. Vì vậy, việc áp dụng phương pháp trải nghiệm sáng tạo trong giảng dạy sẽ giúp tăng cường hiệu quả và động lực học tập cho học sinh.
Đối với giáo viên, dạy học bằng phương pháp trải nghiệm sáng tạo giúp nâng cao kỹ năng giảng dạy và tạo ra những con người phát triển toàn diện. Để áp dụng phương pháp này, giáo viên cần luôn cập nhật kiến thức mới và sử dụng đa dạng các kỹ năng để tăng tính hấp dẫn cho bài giảng. Ngoài ra, việc tổ chức các trò chơi, hoạt động ngoại khóa, tranh biện giúp kết nối và tăng tương tác thầy trò, cũng như giúp học sinh phát triển kỹ năng sáng tạo và đánh giá năng lực của mình.
2.2. Khó khăn
Đổi mới theo định hướng phát triển năng lực là một quá trình khá phức tạp và đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian, nỗ lực và tư duy. Việc thay đổi cách dạy truyền thống để tạo ra một môi trường học tập tích cực, khuyến khích học sinh phát triển năng lực, tư duy sáng tạo và kỹ năng thực hành không phải là một việc đơn giản.
Hiện nay, với sự phát triển của công nghệ, các kênh thông tin giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học đang ngày càng đa dạng. Tuy nhiên, việc học sinh tiếp cận thông tin trực tuyến cũng mang đến những tác động tiêu cực, thông tin tiêu cực trên mạng xã hội.
Nhiều giáo viên lớn tuổi vẫn giữ định kiến về cách dạy truyền thống và không muốn thay đổi. Nhiều thầy cô cho rằng cách dạy này đã mang lại hiệu quả tích cực trong quá khứ và không cần phải thay đổi. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho những người muốn thực hiện đổi mới, bởi vì các giáo viên phải thuyết phục những giáo viên này về ý tưởng mới.
Một khó khăn khác đó là sự thiếu hụt tài nguyên và thiết bị. Các phương pháp giảng dạy mới thường yêu cầu sự hỗ trợ của công nghệ và các thiết bị khác như máy tính, máy chiếu, bảng trắng tương tác,… Tuy nhiên, không phải tất cả các trường học đều có đủ nguồn lực để đáp ứng nhu cầu này.Việc thực hiện đổi mới cũng đòi hỏi thời gian và sự cố gắng lớn.
Nhiều giáo viên không có đủ thời gian để nghiên cứu và áp dụng các phương pháp mới. Đặc biệt là trong tình hình bận rộn của cuộc sống hiện đại, việc thực hiện đổi mới càng trở nên khó khăn hơn
.Cuối cùng, một khó khăn tương đối lớn là thiếu sự hỗ trợ từ các cơ quan ban ngành. Nhiều giáo viên mới thực hiện đổi mới thiếu sự hỗ trợ từ đồng nghiệp hoặc nhà trường và các phòng ban. Việc thiếu sự hỗ trợ này có thể làm giảm động lực và cảm giác chán nản, đồng thời cản trở quá trình đổi mới.
3. Một số giải pháp khắc phục khó khăn để đổi mới phương pháp dạy và học
Giáo viên cần phải có kiến thức sâu rộng về các phương pháp giảng dạy hiện đại, phải biết cách tạo ra các bài học hấp dẫn và thú vị, cũng như tạo cơ hội cho học sinh phát triển toàn diện. Đồng thời, giáo viên cần thường xuyên đánh giá, đưa ra những phản hồi và động viên tích cực để giúp học sinh phát triển tốt hơn.
Để khắc phục những khó khăn này, cần có sự thống nhất giữa giáo viên và cha mẹ về phương pháp giáo dục đúng đắn, cũng như giám sát trẻ chặt chẽ. Trong đó, giáo viên và nhà trường có thể tổ chức các cuộc thăm dò trực tuyến về tin tức tốt và xấu, nhằm giúp các em hiểu rõ hơn về những thông tin cần và không cần thiết trên mạng.
Ngoài ra, giáo viên và nhà trường cần thường xuyên giáo dục cho các em những thông tin về không gian mạng, giúp các em ghi nhớ và chủ động phòng tránh những thông tin tiêu cực trên mạng.
Đồng thời, phụ huynh cũng phải thực hiện nghiêm việc sử dụng các thiết bị kết nối mạng để đảm bảo con học trực tuyến an toàn.Như vậy, để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học đúng đắn, cần có sự hợp tác giữa giáo viên, nhà trường và phụ huynh trong việc giám sát trẻ để đưa ra phương pháp giáo dục phù hợp.
Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của Trường Cao Đẳng Kiên Giang. Mọi thắc mắc chưa rõ hay có nhu cầu hỗ trợ vấn đề pháp lý khác, quý khách hàng vui lòng liên hệ với bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu tư vấn qua email: [email protected] để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời. Xin trân trọng cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Trường Cao Đẳng Kiên Giang.
